Նոյեմբերի 11-ին զենքը վայր դրեց Գերմանիան (Կոմպիենի զինադադար 1918):
Առաջին համաշխարհային պատերազմը տևեց 4 տարի 3 ամիս և 10 օր: Սպանվածների և վերքերից մահացածների թիվը կազմեց 10 մլն. մարդ, վիրավորների և հաշմանդամների թիվը՝ 20 մլն.: Համաճարակից և սովից մահացավ 10 մլն. մարդ: Առաջին համաշխարհային պատերազմի մեծագույն արհավիրք եղավ հայ ժողովրդի համար: Պատերազմող կողմերի ուղղակի ռազմական ծախսերը կազմեցին ավելի քան 200 մլրդ. դոլար:
1919-ի հունիսի 28-ին Վերսալում հաշտություն կնքվեց Գերմանիայի (Վերսալի հաշտության պայմանագիր), սեպտ. 10-ին՝ Սեն-Ժերմենում Ավստրո-Հունգարիայի հետ: Գերմանիան և Ավստրո-Հունգարիան կորցնելով գաղութներն ու զգալի տերիտորիաներ, դադարեցին մեծ տերություններ լինելուց: Այնուհետև տարբեր ժամանակներում հաշտության պայմանագրեր կնքվեցին նաև պատերազմի մյուս մասնակիցների հետ: Ավստրո-հունգարիայի նախկին տերիտորիայի վրա ստեղծվեցին Չեխոսլովակիան, Հունգարիան, Ավստրիան: Սերբիան միավորվելով Չեռնոգորիայի և Ավստրո-Հունգարիայի նախկին հարավսլավական նահանգների հետ, կազմեց Հարավսլավիայի Թագավորությունը: Սևրի պայմանագրով Օսմանյան կայսրությունը զրկվում էր իր տիրապետություններից Միջագետքում, արաբական աշխարհում և մասամբ՝ Արևմտյան Հայաստանում: ԱՍՆ, Անգլիան և Ֆրանսիան, Գերմանիային զրկելով գաղութներից ու ռազմածովային նավատորմից, պահպանեցին նրա ցամաքային զորքերը Ռուսաստանի դեմ ապազա զործողությունների համար: Անգլիան գավթեց գերմանական գաղութները Արևելյան և Հարավ-Արևմտյան Աֆրիկայում, Ֆրանսիան ետ ստացավ էլզասն ու Լոթարինգիան: Նրան անցավ Կամերունի մեծ մասի, Տոգոյի կեսի մանդատը: Ամերիկյան իմպերիալիստները վիթխարի շահույթներ ստացան ռազմական մատակարարումներից, ուժեղացին համաշխարհային տիրաաետության հասնելու իրենց ձգտումները: Վերսալյան սիստեմը, որն ուղղված էր Խորհրդային Ռուսաստանի դեմ, չվերացրեց, այլ ուժեղացրեց արևմտյան պետությունների հակասությունները և հող նախապատրաստեց երկրորդ համաշխարհային պատերազմի համար: Ս.Թոսունյան
No comments:
Post a Comment